سردرد تنشی و ماساژ
طبق بررسی های انجام شده در ایران شایع ترین علت مراجعه بیماران به درمانگاه اعصاب و روان سردرد عنوان شده است. انجمن بین المللی سردرد، سردردها را به ۱۲ گروه اصلی طبقه بندی می کند که یکی از آنها سردرد تنشی است. سردرد تنشی شایع ترین نوع سردرد است. که حدود ۹۰ درصد بالغین امریکایی را مبتلا می کند و به صورت احساس سنگینی، فشار و انقباض است. این نوع سردرد به وسیله درد یک طرفه یا دو طرفه که ضربان دار نیست و معمولا از منطقه پس سری شروع شده در ناحیه پیشانی و گیجگاهی نیز وجود دارد مشخص شود.
سردرد در ۸۰ درصد مبتلایان به سردرد تنشی باعث اختلال در فعالیت های طبیعی زندگی می شود، به طوری که در ۶۰ درصد آنان توانایی کارکردن و فعالیت های دیگر کاهش می یابد. سردرد تنشی در زنان شایع تر بوده و میزان شیوع آن ۲۸ تا ۳۸ درصد در مردان و ۳۴ تا ۸۶ درصد در زنان متفاوت است. سن شروع سردردهای تنشی نوجوانی و حداکثر شیوع آن در سنین ۲۸ تا ۵۰ سالگی می باشد.
مکانیسم دقیق ایجاد سردرد های تنشی معلوم نیست. اما افسردگی و اضطراب نقش عمده ای در پیدایش آن دارند. یکی از پاسخ های جسمی به تنش و اضطراب، افزایش تون عضلات در کمربند شانه ای است که به دنبال آن فرد شانه ها را بالا گرفته و سفت نگه می دارد، این امر منجر به خستگی و درد عضله به دلیل نارسایی متابولیک و تجمع سموم می گردد.
برای درمان روش های داروئی ( ضد درد ها ، ضداضطراب ها و ضد افسردگی ها ) و غیر داروئی ( روانکاوی ، آرام سازی بدنی و روانی ) توصیه شده است. از طرفی استعمال مفرط ضد دردها خود از مهمترین عواملی است که می تواند باعث افزایش دفعات سردرد شده و سردرد تنشی حاد را به مزمن تبدیل کند.
سردرد تنشی و ماساژ
ماساژ می تواند باعث شل شدن عضلات، بهبود توان عضلانی و خونرسانی شده و در درمان و پیشگیری از سردرد تنشی به کار رود. در بررسی اثرات ماساژ در بیماران مبتلا به سردرد تنشی مزمن نتایج نشان داده است که سردرد بیماران در طولانی مدت بهبود یافته است. ماساژ درمانی بر تکرار حملات سر درد تنشی موثر بوده و باعث کاهش تکرار حملات و همین طور کاهش مدت زمان سر درد تنشی می شود.
به طور کلی ماساژ درمانی می تواند باعث کاهش شدت، تکرار و مدت زمان حملات سردرد تنشی شود و در کاهش سر درد تنشی موثر است. یکی از پاسخ های جسمی به تنش افزایش تون عضلات در کمربند شانه است که متعاقب آن شانه ها را بالا گرفته و قسمت بالای پشت سفت و مستقیم نگه داشته می شود. این امر منجر به خستگی و درد عضله به دلیل نارسایی متابولیک و تجمع سموم می گردد. ماساژ با کاهش حساسیت و سفتی عضله و بهبود وضعیت گردن باعث رهایی درد بیمار می شود. ماساژ بر روی هر دوبخش سیستم اعصاب خودمختار و سوماتیک سیستم اعصاب محیطی اثر کرده و باعث ایجاد تعادل در آنها می شود.
بخش سوماتیک سیستم اعصاب از رشته های اعصاب محیطی جداره بدن از جمله عضلات، اعصاب و ساختمان های دیگر تشکیل شده که به وسیله ماساژ تحت تاثیر قرار می گیرند. بر اساس تحقیقات انجام شده تاثیرات ماساژ در چهار زمینه مطرح گردیده:
- تاثیر برگردش خون
- تاثیر بر جریان لنف
- تاثیر بر اسپاسم عضلانی
- تاثیر بر تولید بتا اندورفین درون زا
با توجه به اثرات ماساژ بر کاهش سر درد تنشی می توان این تکنیک را به طور ساده، آسان، ارزان قیمت و قابل اجرا در تمام مراکز درمانی، محل کار یا منزل به کار برد. استفاده از ماساژ به عنوان روش کمکی جهت کاهش مصرف داروها و خطرات ناشی از عوارض داروها و هزینه های ناشی از مصرف آنها را کمتر می نماید.
ماساژ درمانی سردرد چیست و چگونه انجام می شود؟
ماساژ درمانی می‌تواند آرامش‌بخش یا شدید باشد. ممکن است برای ماساژ از سنگ‌های گرم یا سرد استفاده شود یا می‌تواند متمرکز روی پاها یا بالای گردن باشد. بهترین نوع ماساژ برای سردردهای میگرنی و تنشی، به ترجیحات شما، محرک‌ها و نتایج آن بستگی دارد. انواع ماساژ درمانی سردرد عبارتند از:
- ماساژ سنتی: این نوع ماساژ می‌تواند باعث برطرف شدن اضطراب‌ها و افزایش آرامش شود. اگر در این نوع ماساژ از روغن‌ها استفاده شود، ممکن است نتیجه بهتری حاصل شده و احساس بهتری داشته باشید. تحقیقات نشان داده است که اسانس اسطوخودوس می‌تواند به کاهش استرس و بهبود کیفیت خواب کمک کند. حتی یک مطالعه پیشنهاد داده است رایحه درمانی با اسطوخودوس منجر به کاهش علائم میگرن می‌شود.
به خاطر داشته باشید روغن‌های طبیعی که به نظر بی‌خطر می‌رسند، می‌توانند اثرات منفی داشته باشند. برخی از آنها می‌توانند باعث افزایش سردرد یا علائم آن در افرادی که به بوها حساس هستند، شوند.
- ماساژ نقاط حساس: برخی افراد با ماساژ نقاط حساس سر و گردن، احساس بهبودی و تسکین می‌کنند. این ماساژها برای این است که این نقاط باعث ایجاد سردرد شده‌اند و وقتی این ماهیچه‌ها آزاد شوند، سردردهای مزمن شما هم کم می‌شود.
یک مطالعه نشان داده است که این نوع ماساژ به همراه مصرف دارو به طور قابل توجهی موجب تسکین سردرد میگرنی شده است و نتیجه بخش‌تر از زمانی است که تنها از دارو استفاده شده است.
- ماساژ رفلکسولوژی: قدمت ماساژ رفلکسولوژی یا بازتاب شناسی به چهار هزار سال پیش برمی‌گردد. در این نوع ماساژ به قسمت‌های مختلف دست یا پای شما فشار وارد می‌شود. اصل بر این است که تحریک یک قسمت از بدن می‌تواند موجب سلامت و التیام دیگر نقاط بدن شود. حداقل این نوع ماساژ می‌تواند باعث ایجاد آرامش شود. برخی از مزایای خاص رفلکسولوژی عبارتند از:
- احساس آرامش
- بهبود خواب
- کاهش استرس
- کاهش درد
- ماساژ تایلندی: این ماساژ با ماساژهای غربی فرق دارد. در این نوع ماساژ عضلات را کشش می‌دهند یا روی آن فشار وارد می‌کنند. این نوع ماساژ باعث افزایش انعطاف‌پذیری و کاهش تنش در مفاصل و ماهیچه‌ها می‌شود.
- استفاده از سنگ‌های سرد و گرم: درمان سرد یا گرم همانند استفاده از کیسه‌های آبگرم یا پر از یخ، از زمان‌های گذشته برای تسکین درد و ناراحتی استفاده می‌شده است. هدف استفاده از سنگ‌های گرم یا سرد نیز همین است. گرما باعث ایجاد آرامش می‌شود که یکی از مزایای کلیدی ماساژ با سنگ داغ است. درمان با سنگ گرم همراه با ماساژهای دست است. مطالعات نشان داده است ماساژ با سنگ گرم خواب بهتری را به همراه دارد. درمان سنگ سرد برای میگرن شامل سنگ‌های خنک و سبک وزنی هستند که در امتداد صورت و گردن شما قرار می‌گیرند. سرما درمانی برای دردهای میگرنی و سایر دردها نتایج خوبی را به همراه دارد.
ماساژ درمانی سردرد برای درمان چه نوع سردردهایی کاربرد دارد؟
ماساژ درمانی از جمله روش‌هایی است که می‌توان آن را برای درمان سردردهای مختلف به کار گرفت. در ادامه انواع این سردردها را بررسی می‌کنم:
- سردردهای تنشی: این نوع سردردها می‌تواند ناشی از اسپاسم عضلانی، اختلال عملکرد مفصل فکی گیجگاهی یا TMJ، استرس، تغییرات هورمونی، کم‌آبی بدن و اضطراب باشد. سردردهای تنشی می‌توانند به صورت احساس سفتی یا انقباض در سر، درد در سر یا در گردن، شانه‌ها، و بازوها به عنوان اسپاسم عضلانی یا درد، درد در فک یا در شقیقه‌ها و پشت چشم ظاهر شود. این نوع سردرد همراه با حساسیت به نور و صدا یا حالت تهوع نیست.
- سردرد میگرنی: این نوع سردرد تا حدودی نامشخص و مرموز است. اعتقاد بر این است که آنها به دلیل مشکلات گردن، تغییرات هورمونی یا شیمیایی، مشکلات عصبی، مشکلات عروقی، محرک‌های محیطی، حساسیت‌های غذایی یا عدم تنظیم قند خون به وجود می‌آیند. سردردهای میگرنی می‌توانند بسیار شدید باشند و تا چند روز ادامه پیدا کنند. این سردردها معمولا با برخی حساسیت‌ها مانند حساسیت به نور، صدا و حالت تهوع همراه هستند.
هم سردردهای تنشی و هم سردردهای میگرنی به ماساژ درمانی جواب داده‌اند و درمان شده‌اند. ماساژ نه‌تنها می‌تواند به تسکین سردرد کمک کند، بلکه می‌تواند مانع بروز سردرد شود.
